Öfkenizi Kontrol Edin - Bölüm 1
Her insan öfkelenebilir ve aslında bu tamamen normal, sağlıklı, insani bir duygudur. Ancak kontrolden çıktığı zaman yıkıcı olur, bireyin ve toplumun yaşam kalitesini bozar. Öfkeli bir insan, ne zaman patlayacağı belli olmayan güçlü bir duygunun esiri haline gelir.
Öfke dış kaynaklı olacağı gibi içsel de olabilir. Belirli bir insana veya olaya öfkelenebildiğiniz gibi sizi kaygılandıran özel sorunlarınıza karşı da öfke duyabilirsiniz. Kaldı ki sadece o andaki değil, eskiden başınızdan geçmiş travmatik bir olay da sizde öfke duygusu uyandırabilir.
Öfke, hafif bir sinirlilik hali ile şiddetli öfke nöbetleri arasında, yoğunluğu değişen duygusal bir durumdur. Diğer duygularda olduğu gibi öfkeye de fizyolojik ve biyolojik değişiklikler eşlik eder. Öfkelendiğiniz zaman kalp atımınız ve tansiyonunuz yükselir; adrenalin ve noradrenalin gibi enerji hormonlarınız patlama yapar.
Hem fiziksel sağlığınızı hem de çevrenizlerle ilişkilerinizi korumak adına öfkenizi kontrol edebilmek oldukça önemlidir. Bu konuda işinize yarayabilecek pratik bilgileri bu yazı içerisinde sizlere aktaracağım.
Öfkenizi Tanıyın
Öfkenin vücudunuzdaki yansımalarını takip edin
Öfke psikolojik bir duygu olmanın yanısıra, aynı zamanda fizyolojik yansımaları olan ve beyinde kimyasal tepkilere yol açan bir durumdur. Öfkelendiğinizde, duyguların merkezi olan amigdala hipotalamusa stres sinyalleri gönderir. Hipotalamus ise sinir sistemine sinyal göndererek vücudunuza adrenalin salgılanmasını sağlar. Adrenalin vücudunuzu sanki bir tehditle karşılaşmışsınız gibi tepki vermeye hazırlar, yani kalp atışınız hızlanır ve duyularınız keskinleşir.
Bu süreç aslında bizi gerçek tehditlerden korur, mücadele etmemizi ya da tehditten uzaklaşmamızı sağlar. Ancak öfke problemine sahipseniz, bu sürecin harekete geçmesi sizi tehdit eden bir durumdan çok, ufak bir sinyalde bile gerçekleşecektir.
Dolayısıyla öfkelendiğinizde vücudunuzda neler olduğunu fark etmeniz, size kontrol etmeniz gereken noktayı hatırlatacaktır. Öfkelendiğinizde elleriniz mi titriyor? Kalbiniz hızlı mı atıyor? Yoksa terliyor musunuz? Bunu keşfedin ve olduğunu fark ettiğinizde öfkenizi kontrol etmeniz gereken noktaya geldiğinizi kendinize hatırlatın.
Duygularınızı takip edin
Öfke sıklıkla başka bir duyguyu maskeler. Bir çok durumda üzüntü, depresyon ya da korkuyu maskeleyen şey öfke olur. Böyle durumlarda öfke bir savunma mekanizması olarak görev alır, çünkü diğer duygularla başa çıkmaktansa öfkelenmek daha kolaydır. Olumsuz duygularınız ortaya çıktığında bunları takip edin ve onları yaşamaktansa “bu olmamalı” şeklinde mi düşünüyorsunuz, anlamaya çalışın.
Eğer sıklıkla diğer duygularınızı baskılamak için öfkeyi kullanıyorsanız, bunu kontrol etmek sizin için daha zor olacaktır. Böyle bir durumda bu duygularınızı kontrol edebilmek adına bir psikoterapist ile görüşmenizi tavsiye ederim.
Öfkenin normal ve sağlıklı bir duygu olduğunu anlayın
Öfke her zaman kötü değildir. Bir çok durumda sizi koruyucu bir görevi olabilir. Birileri size fiziksel ya da duygusal anlamda zarar veriyorsa, muhtemelen öfkeleneceksiniz. Bu öfkeniz ise o kişiye karşı koymanızı ya da yaptıklarına son vermesini sağlamak için bir çözüm bulmanızı getirecektir.
Bazı insanlar öfkelenmenin ve bunu ifade etmenin doğru olmadığını düşünürler. Ancak öfke hissini baskılamaya çalışmak başka duygusal problemlere ya da diğer insanlarla ilişkilerinizin bozulmasına yol açabilir.
Öfkenin kendisi normal ise sonrasında gelen davranışların da aşırıya kaçmayan ve mantıklı olması için hiçbir engel yoktur. Önemli olan hiç öfkelenmemek değil, bu öfkeniz ile neler yaptığınızı kontrol etmektir.
Öfkenizin kontrolden çıkma sinyallerini tanıyın
Sağlıklı bir duygu olan öfkenin sizi sağlıksız hale getirmemesi için ya onu kendi başınıza kontrol etmeyi öğrenmeniz ya da bir psikolog ve psikiyatristten yardım alamanız gerekmektedir. Aşağıdaki durumları yaşıyorsanız, bunu mutlaka yapmalısınız:
Önemsiz detaylar sizi çok öfkelendiriyorsa. Kazara bir şeyi düşürmek ya da dökmek gibi.
Öfkeliyken şiddet içeren davranışlarda bulunuyorsanız. Bağırmak, eşyaları fırlatmak, birilerine vurmak gibi.
Öfkeniz kronik ise yani sıklıkla öfkeleniyorsanız.
Herhangi bir maddeye bağımlılığınız varsa. Alkol ya da uyuşturucu etkisindeyken öfke daha şiddetli olur ve şiddet içeren davranışlara daha sık döner.
Öfkenizi tanıdıkça ve bilgi sahibi oldukça onu kontrol etmenin çok daha kolaylaştığını fark edeceksiniz. Yazının devamında günlük olarak yapabileceğiniz etkili değişiklikler ve uygulamaları bulacaksınız.