COVID-19 Salgını ve Bipolar Bozukluk | DÜNYA BİPOLAR GÜNÜ

DÜNYA BİPOLAR GÜNÜ

WORLD BIPOLAR DAY

30.03.2020

COVID-19 Salgını ve Bipolar Bozukluk

Doç. Dr. Mehmet Yumru

30 Mart Dünya Bipolar Günü, kendisinin de bipolar bozukluğu olduğu kabul edilen ünlü ressam Vincent Van Gogh’un doğum gününde kutlanmaktadır. Dünya Bipolar Günü'nün uluslararası işbirliği ile kutlanmasınn amaçları; hastalık konusunda toplumsal duyarlılığı, bilgiyi ve eğitimi artıracak faaliyetler aracılığı ile tüm dünyada farkındalık yaratmak ve toplumsal damgalamayı ortadan kaldırmaya yardımcı olmaktır.

Bu yıl tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 pandemisi nedeni ile bipolar gününde, salgın hastalık ve bipolar bozukluk başlığı önem kazanmıştır.

Salgın hastalıkların kendisi, etkilenen bireylerin ve sağlık çalışanlarının damgalanmasına yol açar; ne yazık ki bu eğilim birçok ülkede ve farklı bulaşıcı ajanlarla görülmüştür (1).

Damgalama yüklü etkileşimlerin çoğunda olduğu gibi süreç; sınırlı bilgi, aceleci ve tek boyutlu değerlendirmeler ve savunmacı bir tutum nedeniyle gelişir. Tüm sağlık uzmanlarının, özellikle psikiyatristlerin, aklın sesi olarak hareket etmeleri ve doğru, kanıta dayalı bilgilerin yayılmasına yardımcı olmaları zorunludur.

Bulaşıcı salgın sırasında, tıbbi güvensizlik komplo teorileriyle ilişkilendirilmiştir. Bir çalışmada, ankete katılanların yarısı sağlıkla ilgili en az bir komplo teorisine olan inancı onaylamıştır (2).

Tıbbi kuruluşlara duyulan güvensizlik, damgalamayı ve algılanan ayrımcılığı güçlendirebilir ve sağlık önerilerine daha az bağlı kalmanıza neden olabilir. Klinisyenler COVID-19 sonrasında genel enfeksiyon kontrol uygulamalarının önemini vurgularken, bilimsel, gerçeklere dayalı ve tarafsız bir öneri sunumu sürdürmelidir.

Salgın hastalıklar sırasında bipolar bozukluk gibi psikiyatrik hastalıkların nasıl etkilenebilir olduğuna dair de bilimsel verilerin ele alındığı bilgilere ulaşmak hasta ve hasta yakınları için önem arz etmektedir. Bipolar bozukluk ile ilgili hasta ve yakınlarının takip edebileceği kuruluşlar metnin sonunda listelenmiştir.

COVID-19 ve BİPOLAR BOZUKLUK

Salgın hastalıklar sırasında psikiyatrik hastalığı olan hastalarımızın hastalıkları tetiklenebilir. Mevcut COVID-19 salgını toplumsal düzeyde korku uyandırıp, bireysel düzeyde, kaygı ve duygudurum belirtilerini farklı şekilde şiddetlendirebilir ve bazen hastalık boyutunda olmayan sorunlara (örn. uyku sorunları, fobi benzeri davranışlar, panik benzeri belirtiler) yol açabilir (3).

Bipolar bozukluk hastalık dönemleri (depresif duygudurum veya mani/hipomani) bazen açıkça tanımlanmış herhangi bir stresör olmadan aktive olabilirken, bipolar bozukluk strese güçlü bir şekilde tepki de verebilmektedir. İçinde bulunduğumuz salgın dönemlerinde olduğu gibi, zorlu bir dizi sürekli stres faktörü göz önüne alındığında, bipolar bozukluğu olan bir bireyin, hastalık dönemlerinin aktive olabileceği akılda tutulmalıdır.

Bu nedenlerle COVID-19 salgını yaşadığımız bugünlerde bipolar bozukluk hastalarımızın ve yakınlarının aşağıdaki önerileri dikkate almasını öneriyoruz.

Öneriler

Psikiyatri hekiminiz ile temas halinde kalın.

Takibinizi yapan psikiyatri hekiminiz ile yapmış olduğunuz düzenli görüşmeleri aksatmayınız. Acil durumlar dışında bu görüşmeler için telepsikiyatri/online görüşme tekniklerini kullanmanızda fayda var.

Yeterli ilacınızın olduğuna emin olun.

Rapor süresini, eczanenizden uzun süreli ilaç temin edip edemeyeceğinizi kontrol edin. İlaçlarınızı düzenli almaya devam edin.

Günlük rutininizde düzenli yapıyı koruyun.

Günün belirli saatlerinde farklı etkinliklerle uğraştığınız gün içi rutin bir program oluşturun. Bu etkinlikler; okuma, video oyunları oynama, egzersiz yapma, çevrimiçi arkadaşlarla konuşma vb. olabilir.

Telefon ekran süreniz, özellikle sosyal medyada geçirdiğiniz süre için bir sınır belirleyin. COVID-19 ile ilgili çok fazla içerik tüketmek kaygı, mani veya depresyon duygularını artırabilir. Telefonu alırken niyetinizin ne olduğunu kendinize sorun: İş, okul veya sosyal amaçlı mı bakacağım yoksa içeriğe amaçsızca göz mü atacağım?

Egzersiz yapmak kaygılarınızı büyük ölçüde azaltır, aynı zamanda egzersiz sonrası başarı hissi verir. İnternet ortamında, herhangi bir egzersiz ekipmanı olmadan bile yapılabilecek, evde egzersiz programı sunan bir dizi harika blog ve video bulunmaktadır. Gün içinde egzersize zaman ayırın.

İyi havalarda gün ışığı ve güneş ışığı alabilecek ev içi ortamlara (balkon vb.) çıkın.

Yatmadan önce okumak için bir kitap seçin.

Uyku düzeninize dikkat edin.

Sağlıklı uyku alışkanlıkları, bipolar bozukluğun tedavisi için ilaçlar kadar önemlidir. Bipolar bozukluğu olan birey ideal olarak her gün aynı saatlerde uyumalı ve uyanmalıdır. .

Gündüz uyuklamaktan kaçının. Uzun süre evdeyken ve sıkılmış veya yorgun hissettiğinizde (veya her ikisinde), şekerleme yapmak oldukça cazip olabilir. Ancak bunu yapmak, istediğiniz uyku zamanında kolayca uykuya dalma . yeteneğinizi azaltacaktır..

Gün boyunca yorgunluğunuz varsa, gündüz uykusundan uzak durmak için elinizden geleni yapın. Bunda başarılı olmak, uygun uyku saatlerinde iyi bir gece uykusu alma şansınızı artıracaktır.

“Sosyal mesafe” değil “fiziksel mesafe”nizi koruyun.

COVID-19 salgını nedeniyle kendimizi fiziksel olarak diğer insanlardan en az 1.5 metre uzaklaştırıyor olsak da, sosyal olarak kendimizi uzaklaştırmamalıyız. Aslında, tüm dünyayı etkileyen bu salgın, insanları fiziksel yakınlık için olmasa da ruhsal yakınlık ve dayanışma amacıyla bir araya getirmelidir.

Bu amaçla ister telefon görüşmesi, ister yazışma yoluyla veya görüntülü görüşme şeklinde olsun, günde sevdiğiniz en az bir kişiyle veya arkadaşınızla iletişim kurun. Uzaktan da sosyal olabilirim!

Gerçek şu ki, sizin için anlamlı olan başkalarına ulaşıp destek alabiliyorsanız, olumsuz duygular karşısında daha dirençli olacaksınız. Bu durum bipolar bozukluk hastalık dönemlerinizin tetiklenmesine engel olacaktır.

Diyetinize dikkat edin.

Evde uzun süre kalmanın yemek düzeninizin bozulmasına yol açabileceği bilinmektedir. Salgın öncesi dönemdeki rutin yeme düzeninizi korumaya çalışın.

Düzenli ve aşırı alkol kullanımı ile her türdeki madde kullanımından kaçının.

Unutmayınız ki fiziksel ve ruhsal sağlık bütündür, sağlıklı kalmanız dileklerimizle…

Kaynaklar

Shigemura J, Ursano RJ, Morganstein JC, Kurosawa M, Benedek DM. Public responses to the novel 2019 coronavirus (2019-nCoV) in Japan: mental health consequences and target populations. Psychiatry Clin Neurosci. February 2020; Epub ahead of print.
Oliver JE, Wood T. Medical conspiracy theories and health behaviors in the United States. JAMA Intern Med. 2014;174:817-818.
https://www.psychologytoday.com/us/blog/bipolar-you/202003/surviving-bipolar-disorder-during-the-covid-19-pandemic

Bipolar bozukluk ile ilgili bilgi kaynağı takip önerileri